آیین‌نامه تعیین انواع تخلفات و جرایم مربوط به سیر و حرکت ناوگان در شبکه حمل و نقل ریلی و نحوه رسیدگی به آنها
شماره۲۴۲۸۲۵/ت۴۷۹۳۸هـ ۸/۱۲/۱۳۹۱
وزارت راه و شهرسازی
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱/۱۱/۱۳۹۱ بنا به پیشنهاد هیئت مدیره راه‌آهن و به استناد تبصره (۱) مـاده (۲) قـانون دسترسی آزاد به شبکـه حمـل و نقل ریلـی ـ مصوب ۱۳۸۴ـ ، آیین‌نامه تعیین انواع تخلفات و جرایم مربوط به سیر و حرکت ناوگان در شبکه حمل و نقل ریلی و نحوه رسیدگی به آنها را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده۱ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
الف ـ راه‌آهن: شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران
ب ـ قطار: یک یا چند لکوموتیو متصل بهم و یا متصل به یک و یا چند واگن و مجهز به علایم و تجهیزات لازم طبق ضوابط و مقررات مربوط.
پ ـ بلاک: قطعه خط معینی بین دو نقطه که در یک زمان مشخص فقط یک وسیله نقلیه ریلی می‌تواند در آن وجود داشته باشد.
ت ـ پروانه راه آزاد یا میله راهنما یا چراغ سبز: مجوز ورود وسایط نقلیه ریلی به بلاک.
ث ـ اطاق رله: محل پلمپ شده‌ای که تجهیزات سخت‌افزاری مربوط به علایم الکتریکی در آن قرار داشته و ارتباط بین دستگاه‌های محوطه ایستگاه توسط تجهیزات موجود در آن برقرار می‌گردد.
ج ـ کالاهای خطرناک: مواد یا محمولات دارای امکان انفجار، آتش‌سوزی، خرابی تجهیزات فنی و سایر کالاها و نیز مرگ، مسمومیت، آسیب، سوختگی، تشعشع و یا بیماری انسان یا حیوان به هنگام جابجایی، عملیات بارگیری یا تخلیه و نگهداری.
چ ـ ماشین‌آلات مکانیزه: وسایط نقلیه خودکشش ریلی مورد استفاده برای امور تعمیر و نگهداری خطوط شبکه ریلی.
ح ـ لکومـوتیو سرد (خاموش): لکوموتیوی که نمی‌توان از نیروی کشش آن استفاده کرد.
خ ـ لکوموتیو گرم: لکوموتیوی که از نیروی کشش آن در حمل قطار استفاده می‌گردد.
د ـ خط قبولی: خطی که به منظور ورود وسایط نقلیه ریلی، قبولی توسط ایستگاه قبول‌کننده در اختیار ایستگاه اعزام‌کننده وسایط نقلیه قرار می‌گیرد.
ذ ـ حکم احتیاط: برگه‌ای که در آن موارد احتیاطی از قبیل تقلیل سرعت و تلاقی ثبت و به هنگام اعزام وسایط نقلیه ریلی به مأمورین موظف تحویل می‌گردد.
ر ـ گاباری: حدمجاز ابعاد فضایی که وسایط نقلیه ریلی می‌توانند از آن عبور نمایند.
ز ـ دگاژ: آخرین نقطه امن توقف وسایط نقلیه ریلی بین دوخط مجاور.
ژـ سیمافور: پایه‌ای فلزی به ارتفاع حدود شش (۶) متر که در انتهای فوقانی آن بازوی متحرکی مجهز به دو چراغ به رنگ‌های قرمز و سبز که حالت‌های مختلف توقف و عبور آزاد را نمایش می‌دهد، وجود دارد.
س ـ ورقه سیر: برگه‌ای که مشخصات قطار از قبیل اسامی مأمورین، شماره لکوموتیو و واگنها، زمان توقف، تلاقی، سبقت، تأخیرات، زمان رسیدن و وقوع هرگونه نقص و بی‌نظمی حین حرکت در آن ثبت می‌گردد.
ش ـ گروه حفاظت و ایمنی: گروهی متشکل از کارشناسان فنی راه‌آهن که به منظور پیشگیری از وقوع حوادث و اتخاذ تمهیدات مناسب در زمان وقوع حوادث و مدیریت آن از قبیل آزادسازی خطوط و رسیدگی سوانح و اجرای سیاست‌های ایمنی راه‌آهن تشکیل می‌شود.
ص ـ گواهینامه: مجوز صادره توسط واحد مربوط راه‌آهن متناسب با نوع وسیله نقلیه ریلی مطابق با ضوابط و مقررات مربوط.
ض ـ گزارش داخلی: گزارش ارایه شده پس از وقوع تخلف به مسئولین مربوط.
ط ـ خطوط علایمی ایستگاه: خطوط تحت پوشش سیستم علایم الکتریکی ایستگاه که وجود یا عدم وجود وسایط نقلیه ریلی در آن مشخص می‌گردد.
ظ ـ سیستم اینترلاکینگ: یک نوع سیستم علایم الکتریکی برای انجام عملیات قبول و اعزام وسایط نقلیه ریلی.
ع ـ پانل: دستگاهی برای انجام عملیات مربوط به ایستگاه‌های تحت فرمان.
ماده۲ـ تخلفات مربوط به سیر و حرکت ناوگان در شبکه حمل و نقل ریلی به شرح زیر تعیین می‌شوند:
۱ـ خروج از ایستگاه بدون دریافت پروانه راه آزاد یا میله راهنما یا چراغ سبز.
۲ـ عبور از چراغ قرمز به منظور ورود به بلاک.
۳ـ عدم رعایت مقررات کالاهای خطرناک و دستورالعمل‌های ایمنی مربوط به توقف واگن‌های حامل کالاهای خطرناک کلاس (۱) (مواد منفجره و فرآورده‌های حاوی مواد منفجره) در ایستگاه‌ها و محل‌های تخلیه و بارگیری.
۴ـ مانور واگن‌های حامل کالاهای خطرناک و مواد قابل انفجار تحت کلاس‌های (۱)، (۲)، (۳)، (۱ـ۴)، (۲ـ۴)، (۱ـ۵)، (۲ـ۵)، (۱ـ۶)، (۲ـ۶)، (۷)، (۸) و (۹) بدون رعایت هر یک از مفاد دستورالعمل‌های مربوط.
۵ ـ تنظیم و تشکیل قطارهای شامل واگن‌های حامل کالاهای خطرناک بدون رعایت مقررات کالاهای خطرناک و دستورالعمل‌های مربوط.
۶ ـ حمل مواد منفجره و خطرناک با قطارهای مسافری و باری حامل مواد نفتی بدون رعایت دستورالعمل مربوط.
۷ـ بازکردن درب اطاق رله و تعمیر دستگاه علایم الکتریکی بدون مجوز مسئول وقت ایستگاه.
۸ ـ صدور مجوز ورود به اطاق رله و هرگونه اقدام آزمایشی و تعمیراتی بر روی دستگاه‌های علایم الکتریکی محوطه و روی پانل با وجود وسیله در بلاکهای طرفین.
۹ـ عدم دقت در آزمایش ترمز قطار و صدور جواز ترمز به نحوی که احتمال بروز سانحه در آن به تشخیص کمیسیون جلوگیری از سوانح مربوط قابل توجه باشد.
۱۰ـ اعزام قطار پس از تغییر در آرایش و تشکیلات آن بدون انجام آزمایش ترمز مجدد.
۱۱ـ عدم آزمایش ترمز قطار پس از اتصال یا انفصال واگن یا لکوموتیو به قطار.
۱۲ـ اشتغال به کار ماشین‌آلات مکانیزه تعمیرات خط در محدوده ایستگاه‌های علایمی بدون اطلاع مسئول وقت و مأمور علایم الکتریکی.
۱۳ـ مسدود نکردن خط در هنگام خرابی وسایل نقلیه جاده‌ای بر روی گذرگاه.
۱۴ـ حرکت لوکوموتیوران و رییس قطار با پروانه راه آزاد، با مندرجات یا مسیر غلط که بی‌توجهی به آن به تشخیص کمیسیون جلوگیری از سوانح مربوط باعث احتمال بروز سانحه در حدقابل توجه باشد.
۱۵ـ عدم مهار قطار در صورت توقف در طول مسیر و قرار ندادن کفش خط زیر چرخ آخرین واگن به سمت شیب یا برنداشتن کفش خط قبل از حرکت.
۱۶ـ عدم توجه لکوموتیوران به صحت اتصال لکوموتیوهای سرد و گرم به همدیگر و اتصال لکوموتیو به قطار.
۱۷ـ عدم رعایت مقررات و دستورالعمل‌های فنی در زمینه تنظیم و آرایش قطارهای حامل کالاهای خطرناک یا آهن‌آلات طویل ریل ـ تیرآهن ـ لوله.
۱۸ـ اعلام مواد منفجره و خطرناک به عنوان مواد عادی.
۱۹ـ متوقف نکردن قطار توسط لکوموتیوران در صورت مطلع شدن از فرمان ایست از هر شخص.
۲۰ـ عدم اعلام ورود قطار به ایستگاه بدون علامت انتهایی به ایستگاه اعزام‌کننده قطار.
۲۱ـ عدم اعلام فوری فرار قطار توسط مسئول وقت ایستگاهی که خبر آن را دریافت نموده به ایستگاه سمت فرار و کنترلر وقت و در صورت امکان به راهداران مسیر.
۲۲ـ حرکت قطار در راه مانده که تقاضای لوکوموتیو امداد کرده است، بدون اجازه کنترل یا مرکز فرماندهی (c.t.c) و (rc) و ایستگاه‌های طرفین.
۲۳ـ اعزام قطار با میله راهنمایی که مربوط به آن بلاک نباشد.
۲۴ـ عبور از سیمافور بدون علامت سبز سوزنبان.
۲۵ـ استفاده از میله راهنما در مدت تعمیر و خرابی دستگاه آن.
۲۶ـ عدم مهار قطار با ترمزهای دستی موجود در صورت خاموشی لکوموتیو.
۲۷ـ عدم مهار واگن‌های متوقف در ایستگاه به وسیله ترمز دستی و کفش خط.
۲۸ـ نبستن ترمز دستی و قرار ندادن مناسب کفش خط در زیر واگن‌های تحت بارگیری و تخلیه برابر مقررات.
۲۹ـ عدم توجه به داشتن خط آزاد در هنگام قبول قطار.
۳۰ـ پذیرش قطار به خطی غیر از خط قبولی توسط سوزنبان بدون رعایت مقررات مربوط.
۳۱ـ عدم دقت در بازدید کامل و دقیق قطار اعزامی.
۳۲ـ عدم دقت در بارگیری و باربندی محصولات روی واگن و اعزام و یا واگذاری واگن‌های باردار به عنوان خالی و یا خالی به عنوان باردار.
۳۳ـ رانندگی وسایل نقلیه ریلی بدون داشتن مجوز یا گواهینامه مربوط به آن وسیله.
۳۴ـ نبستن به موقع گذرگاه (با مستحفظ) توسط راهدار.
۳۵ـ عدم دقت در بازدید وضعیت قطار در مبداء حرکت بر طبق مقررات مربوط.
۳۶ـ عدم توجه به صحت و مجاز بودن مشخصات قطار از قبیل وزن، طول، میزان ترمز، تعداد واگن و نحوه اتصال واگنها به قطار از نظر قلاب، باردار و خالی.
۳۷ـ واگذاری رانندگی وسایل نقلیه ریلی به افراد غیرمجاز.
۳۸ـ عدم رعایت دستور احتیاطی ثبت شده در احکام احتیاط.
۳۹ـ عدم سیر با سرعت مطمئنه هنگامی که دید راهبر به هر علت محدود بوده یا سطح ریل پوشیده از برف و ماسه باشد.
۴۰ـ عدم توقف با سرعت سرمانورچی در صورت ابلاغ مسئول وقت ایستگاه.
۴۱ـ مانور بر روی سوزنهای خطوط قبول و اعزام قطار بدون اجازه مسئول وقت ایستگاه.
۴۲ـ خروج از حدود ایستگاه به منظور مانور بدون اطلاع متصدی ترافیک ایستگاه.
۴۳ـ اتصال یا اعزام واگن‌های خارج شده از خط و سانحه دیده بدون اجازه کتبی بازدیدکننده آلات ناقله.
۴۴ـ قبول قطار قبل از صدور دستور توقف مانور در ایستگاه.
۴۵ـ دخالت دادن افراد غیرمجاز در قبول و اعزام وسایط نقلیه ریلی یا اعلام ورود قطار به ایستگاه.
۴۶ـ قبول قطار برای سبقت بدون داشتن حداقل یک خط آزاد.
۴۷ـ تسلیم پروانه راه آزاد یا میله راهنما قبل از اطمینان از صحت سوزنهای مسیر.
۴۸ـ عدم جلوگیری از دخالت مأمورین و افراد غیرمجاز در استفاده از دستگاه‌های علایم الکتریکی.
۴۹ـ تقسیم قطار با کمتر از پنجاه درصد ترمزدستی در بلاک با شیب و فراز بیش از پانزده در هزار.
۵۰ ـ اعزام قطار با فشار ترمز کمتر از میزان مندرج در جدول نسبت به ترمز قطارها از ایستگاه‌های تشکیلاتی.
۵۱ ـ حرکت یا ادامه سیر با رنگ مشکوک علایم.
۵۲ ـ قفل نکردن سوزنهای مسیر قبولی قطار.
۵۳ ـ قرار ندادن تیغه‌های سوزن در جهت صحیح در هنگام قبول قطار.
۵۴ ـ عدم توجه به آزاد نبودن ترمزدستی و ترمز هوای قطار و سلامت آنها و همچنین نبود هوا در واگن انتهایی قطار در آغاز حرکت.
۵۵ ـ اعزام وسایل نقلیه ریلی و ماشین‌آلات خطی به محل عملیات بدون ایجاد دو ایستگاه موقت با تجهیزات ارتباطی لازم در طرفین محل عملیات.
۵۶ ـ بازنمودن پلمپ جعبه هندل بدون تلفنگرام در ایستگاه‌های علایمی.
۵۷ ـ تغییر مسیر سوزن بدون دستور مسئول وقت ایستگاه.
۵۸ ـ عدم استفاده از ترمز هوای واگن‌های مسافری یا رستوران یا توشه یا واگن‌های حامل مواد منفجره و محترقه در هنگام مانور.
۵۹ ـ استـفاده از ترمز هوا و ترمزدستی واگن‌های مسقف چوبی حامل کالاهای خطرناک.
۶۰ ـ عدم توجه به سلامت تلفن و راهبند گذرگاه در هنگام تحویل و تحول.
۶۱ ـ انفصال وسایل نقلیه ریلی در خطوط تأمین و فرار ایستگاه.
۶۲ ـ اتصال و اعزام واگن‌هایی که دارای بریدگی چرخ بیش از حدمجاز می‌باشند.
۶۳ ـ حرکت دادن لکوموتیو منفرد، قطار مسافری و باری بدون نوار سرعت‌نما.
۶۴ ـ عدم تسلیم حکم احتیاط (در صورت لزوم) یا عدم اخذ امضاء از رییس قطار و لکوموتیوران.
۶۵ ـ انجام هرگونه عملیات که احتمال اختلال در سیستم علایم ایستگاه را داشته باشد (تعویض ریل و قطعات سوزنهای ایستگاه‌های علایمی) بدون اطلاع مسئول وقت ایستگاه و مأمورین علایم.
۶۶ ـ تعلل کنترلر وقت نسبت به صدور دستورات لازم در خصوص وسیله نقلیه فراری به ایستگاه‌های سمت فرار.
۶۷ ـ تغییر مسیر سوزن قبل از عبور کامل وسایل نقلیه و دگاژشدن آن.
۶۸ ـ عدم دقت در بازدید قطار وارده و انجام اقدامات لازم.
۶۹ ـ عدم دقت و توجه مأمور فنی قطارهای مسافری به کارکرد صحی&
